Ένας μικρός οδηγός για παιδιά και μεγάλους... για να μην πέφτουμε θύματα φημών, παραπλανητικού περιεχομένου και ψευδών ειδήσεων!

Σήμερα έχουμε περισσότερη πληροφορία από όση θα μπορούσαμε να φανταστούμε ότι θα είχαμε πριν από μερικά χρόνια. Όμως αντιμετωπίζουμε σοβαρό πρόβλημα εύρεσης σωστών πληροφοριών!

Το φαινόμενο της παραπληροφόρησης υπήρχε πάντα. Όμως, ο ψηφιακός κόσμος είναι το ιδανικό πεδίο για την εξάπλωση του.

Γιατί είναι σημαντικό τα παιδιά να μάθουν για τις ψευδείς ειδήσεις;

Οι ψευδείς ειδήσεις μπορεί να μπερδέψουν τα παιδιά, καθώς οι πληροφορίες που παρουσιάζονται στο διαδίκτυο συχνά φαίνονται πολύ πιστευτές. Ορισμένες πηγές δημοσιεύουν ψευδείς ειδήσεις για να βγάλουν χρήματα, ενώ άλλες για να προωθήσουν συγκεκριμένες ιδεολογίες.

Είναι σημαντικό τα παιδιά να μάθουν πώς να τις εντοπίζουν, ώστε να μην πιστεύουν και διαδίδουν παραπληροφόρηση τα ίδια.

Το να μάθουν τα παιδιά πώς να αναγνωρίζουν ψευδείς ειδήσεις μαθαίνοντας τους τύπους και το περιεχόμενό τους είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να τα βοηθήσουμε να αναπτύξουν τις δεξιότητες κριτικής σκέψης τους.

Πως μπορούμε λοιπόν να αναγνωρίσουμε τις ψευδείς ειδήσεις; Να βοηθήσουμε τα παιδιά μας, τους γονείς μας, τους συμμαθητές μας, τους συναδέλφους μας, τα αδέρφια μας τους φίλους μας να μην πέφτουν θύματα της παραπληροφόρησης;

 

Βήμα 1ο: Ελέγxω τα συναισθήματα μου!

Ποια είναι η πρώτη μου αντίδραση;

Θύμωσα;

Προσβλήθηκα;

Ενθουσιάστηκα;

Φοβήθηκα;

Οι ψευδείς ειδήσεις συχνά προσπαθούν να μας παρασύρουν σε έντονες αντιδράσεις!

 

Βήμα 2ο: Τι είναι αυτό που διαβάζω, παρακολουθώ, ακούω;

Γνώμη;

Είδηση;

Σάτιρα;

Διαφήμιση;

Το να καταλάβουμε τι είναι αυτό που βλέπουμε μας βοηθάει να αποφασίσουμε αν μπορούμε να το εμπιστευτούμε ή όχι.

 

Βήμα 3ο: Ελέγχω την πηγή! Τι είναι;

Τηλεοπτικό κανάλι;

Blog;

Influencer;

Εφημερίδα;

Ιστοσελίδα;

Το να μπορούμε να αντιληφθούμε το είδος του περιεχομένου μας βοηθάει να αποφασίσουμε αν μπορούμε να το εμπιστευτούμε ή όχι. Γνώμες, απόψεις και θεωρίες δεν πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη.

 

Βήμα 4ο: Γνωρίζω καλά τις προκαταλήψεις μου!

Υποθέτω ή ελπίζω πως κάτι είναι αλήθεια ή ψέμα;

Είναι πιθανό να είμαστε λιγότερο επιφυλακτικοί όταν συναντάμε πληροφορίες τις οποίες αισθανόμαστε σωστές.

 

Βήμα 5ο: Ψάχνω περισσότερες πληροφορίες για το γεγονός

· Υπάρχουν αξιόπιστες ειδησεογραφικές ιστοσελίδες οι οποίες αναφέρουν το ίδιο γεγονός;

· Έχει αμφισβητηθεί ή ελεγχθεί από ελεγκτές γεγονότων το γεγονός;

· Μπορώ να προσδιορίσω πού εμφανίστηκε για πρώτη φορά το δημοσίευμα;

 

Βήμα 6ο: Αναζητώ περισσότερες πληροφορίες για την είδηση

· Μπορώ να επιβεβαιώσω τα βασικά στοιχεία (ημερομηνία, ώρα, τοποθεσία);

· Κάνω αντίστροφη αναζήτηση εικόνας στις φωτογραφίες! Εμφανίζονται σε άλλο σημείο στο διαδίκτυο; Εάν ναι, εμφανίζονται σε διαφορετικό πλαίσιο; Έχουν τροποποιηθεί;

· Είναι «τέλεια» η φωτογραφία; Μήπως δεν είναι αληθινή; Μήπως δημιουργήθηκε μέσω υπολογιστή;

 

Βήμα 7ο: Μελετώ καλύτερα τον τίτλο της είδησης

Πολλές φορές στον τίτλο των ψευδών ειδήσεων εντοπίζονται ιδιόμορφα στοιχεία που πρέπει να μας προβληματίζουν ως προς την εγκυρότητα τους.

· ορθογραφικά λάθη

· έντονη στίξη (!!! – ;;;),

· χρήση διαφορετικού χρωματισμού και συχνή εναλλαγή ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ πεζών γραμμάτων

· τονισμένη γραμματοσειρά

· υπογραμμισμένες λέξεις

 

Βήμα 8ο: Λαμβάνω υπόψιν μου το μήνυμα του άρθρου

· Είναι επιθετικό ή ακραίο;

· Aνιχνεύω λέξεις με υπερβολικό περιεχόμενο όπως ΔΕΙΤΕ, ΕΔΩ, ΑΡΙΣΤΕΡΟΙ, ΔΕΞΙΟΙ, ΚΛΕΦΤΕΣ, ΚΑΤΕΒΑΣΟΥΝ, ΡΕ, ΠΡΟΔΟΤΕΣ, ΑΛΗΤΕΣ;

· Υποστηρίζει ότι περιέχει ένα μυστικό ή σας λέει κάτι που “τα μέσα μαζικής ενημέρωσης” δεν θέλουν να γνωρίζετε;

Τότε είναι πολύ πιθανό το άρθρο να είναι ύποπτο.

Επιμέλεια:Αναστασία Κατσαουνίδου,

Δρ. του τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ.